donderdag 19 oktober 2023 · Leestijd 5 – 6 minuten
Is het zinvol om twee partijen die normaal gesproken tegenover elkaar zitten bij onderhandelingen samen te laten nadenken over duurzame inzetbaarheid in cao’s? Absoluut! Bij SPDI zijn we overtuigd dat het belangrijk is om de belangen van werkgevers en werknemers samen te brengen. In september organiseerden we een brainstorm voor arbeidsvoorwaardenadviseurs van AWVN en vakbondsbestuurders die dit idee bevestigden. We zijn al bezig een vervolgsessie te plannen.
Op 13 september 2023 hebben we de genoemde vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers uitgenodigd om in een middag te bespreken of en hoe DI-afspraken in de cao passen. Kunnen we praten over DI, terwijl we onderhandelen over lonen en inflatie? Wat is nodig om overeenstemming te bereiken over duurzame inzetbaarheid, hoe doe je dat effectief en wat is daarvoor nodig?
Gastspreker en onafhankelijk onderzoeker en adviseur Marc van der Meer opende de bijeenkomst met scherpe observaties over vernieuwing van cao’s. Volgens hem is er op dit gebied de afgelopen 20 jaar te weinig gebeurd, en dat terwijl demografische en technologische ontwikkelingen, een mismatch op de arbeidsmarkt en mogelijke effecten op de kwaliteit van de arbeid om meer vragen. Het is niet voldoende om alleen maar te verbeteren en te vernieuwen. Je moet vanuit zingeving richting geven, plannen maken en procesmatig de regels en ruimte invullen vanuit professionele standaarden. Belangrijke uitdagingen zijn het ontwikkelen van een duidelijke skills agenda, het bewaken van autonomie in werk, en concentratie op korte termijn doelen waardoor de knelpunten van duurzame inzetbaarheid en mogelijke nadelen op de langere termijn ontbreken. We moeten meer aandacht besteden aan de kwaliteit van het werk en aan het ontwikkelen van vaardigheden die waarde toevoegen voor zowel werknemers als organisaties, aldus Van der Meer. Oftewel: leren kiezen, leren leren en leren werken.
Na deze inspirerende opening ontstond er een levendige discussie aan de hand van twee voorbeelden uit de cao-praktijk. Bij de waterschappen zijn afspraken gemaakt over een Persoonsgebonden Basisbudget (PBB) waarmee werknemers kunnen investeren in hun eigen ontwikkeling, loopbaan en vitaliteit. En de cao voor de schoonmaak- en glazenwassersbranche bevat afspraken over het gebruik van Werkdrukmeters bij aanbestedingen.
Een interessant aspect van het PBB bij de waterschappen is dat het de werknemers veel zeggenschap geeft. Ze kunnen zelf voorstellen doen voor de besteding van het budget, dat minimaal € 6.000 bedraagt voor een periode van 5 jaar. Er vindt wel jaarlijks een ontwikkelgesprek plaats met de leidinggevende om de ontwikkeling te stimuleren. Het sectorfonds heeft de sector geactiveerd door goede voorbeelden te delen en loopbaanbegeleiding aan te bieden. Werknemers kunnen met dit budget niet alleen opleidingen volgen en hun vaardigheden verbeteren, maar ze kunnen er ook tijd van betalen om aan hun vitaliteit te werken. Dit is belangrijk omdat verschillende leeftijdsgroepen verschillende behoeften hebben op dit gebied. Het budget wordt goed benut. In de bijeenkomst ontstond er een levendige dialoog over de aanleiding tot de afspraak en hoe je werknemers die aarzelen extra kan stimuleren om de regie daadwerkelijk te pakken.
De totstandkoming van de cao afspraak in deze sector is interessant. Door een conflict tussen werknemers en werkgevers over toenemende werkdruk bij aanbestedingen is in 2015 de code verantwoord marktgedrag ontstaan. Deze code heeft als uitgangspunt dat elke uitbesteding van diensten in Nederland voordelen moet opleveren voor iedereen. Hieruit is de werkdrukmeter ontstaan.
De werkdrukmeter bij de schoonmaak wordt verplicht gebruikt bij grote aanbestedingen (€ 500.000 of meer per jaar). Er worden dan standaard twee metingen uitgevoerd: 6 maanden vóór afloop en 6 maanden na de start van contracten. De deelnemers van de bijeenkomst waren geïnteresseerd in ervaringen met deze methode om verbeteringen in werkdruk structureel te bespreken. Ook vonden ze het interessant dat het gebruik van metingen kan worden gebruikt om meningsverschillen over werkdruk op te lossen.
De levendige uitwisseling van ideeën, ervaringen en gezichtspunten in deze brainstormsessie smaakt beslist naar meer. En wij zijn zeker niet de enigen die er zo over denken: uit de enthousiaste reacties van de aanwezigen blijkt hetzelfde. Aanvullend is SPDI van plan om ook de dialoog te voeren over bedrijfscao’s. SPDI is daarom al bezig met het plannen van een vervolg ergens in de eerste maanden van 2024. Net als de eerste sessie zal ook de volgende bijeenkomst specifiek bedoeld zijn voor vakbondsbestuurders en AWVN-arbeidsvoorwaardenadviseurs. Verder staat wat ons betreft een ander duurzame inzetbaarheidsthema centraal, zodat we de komende tijd alle 7 SPDI-thema’s stuk voor stuk kunnen behandelen.
Onze ambitie is om samen met vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers de best mogelijke cao-afspraken over duurzame inzetbaarheid te realiseren. Ben jij vakbondsbestuurder of AWVN-arbeidsvoorwaardenadviseur, dan ben je van harte welkom om deel te nemen. Geef je interesse aan ons door, we houden je graag op de hoogte. Uiteraard kun je bij je reactie ook aangeven welk DI-thema je graag behandeld ziet. We doen ons best om jullie voorkeuren te vertalen naar onze planning!
